Εγκυμοσύνη

2ος μήνας

Σε όλη τη διάρκεια του 2ου μήνα της εγκυμοσύνης (περίπου μέχρι το τέλος της 10ης εβδομάδας) επιτελείται η δημιουργία όλων των οργάνων του εμβρύου. Η διαδικασία αυτή είναι πολύ ευαίσθητη και για το λόγο αυτό θα πρέπει να αποφεύγεται η έκθεση σε βλαπτικές ουσίες (τσιγάρο, αλκοόλ) και σε φάρμακα χωρίς προηγούμενη συμβουλή του γυναικολόγου. Το έμβρυο είναι καθαρά ορατό στο υπερηχογράφημα, ενώ είναι διακριτή και η λειτουργία της καρδιάς του.

Τα συμπτώματα από την μητέρα δεν είναι σταθερά και ίδια για όλες τις μέλλουσες μανάδες .Ποικιλουν από κανένα σύπτωματα έκτος από αυξηση του στήθους και λίγα πριξήματα (βάρος) έως και δίαφορα άλλα.Έτσι μπόρει η έγκυος να έχει ναυτία και κάνει εμετό, ιδίως τις πρωινές ώρες. Λίγες φρυγανιές (ξηρά τροφή) το πρωί μπορεί να βοηθήσουν να ξεπεράσει η έγκυος το πρόβλημα της ναυτίας. Υπάρχει γενικότερα εύκολη κόπωση, λόγω της ανόδου της στάθμης των ορμονών στο αίμα. Ακόμα και απλές καθημερινές δραστηριότητες φαίνεται να χρειάζονται πολύ περισσότερη ενέργεια και κόπο από ότι πριν την εγκυμοσύνη οδηγώντας την έγκυο σε εξάντληση στο τέλος της ημέρας.

Είναι απαραίτητο η έγκυος να κοιμάται αρκετές ώρες κατά τη διάρκεια της νύχτας και να εκμεταλλεύεται κάποια χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας προκειμένου να ξεκουράζεται.Η επίσκεψη στο γυναικόλογο θα βοήθησςι την επίτοκο να λάβει οδηγίες και να λύσει τις απόρίες της ώστε να ξεκινήσει ομάλα αυτό το υπέροχο εννιάμηνο ταξίδι.

3ος μήνας

Τα περισσότερα όργανα του εμβρύου ολοκληρώνουν τη μορφή τους στον 3ο μήνα. Το έμβρυο είναι μια μικρογραφία ανθρώπου, τα βλέφαρά του είναι κλειστά και το δέρμα του διάφανο. Από εδώ και πέρα το έμβρυο αυξάνεται σε μέγεθος και συνεχίζεται η ωρίμανση των λειτουργιών των οργάνων του. Στο μνήνα αυτό ολοκληρώνεται οι εξετάσεις του προγεννητικού ελέγχου προκειμένου να υπάρχει μια πλήρης εικόνα της κατάστασης της μητέρας.

Η αναιμία της εγκυμοσύνης είναι μια κατάσταση που παρουσιάζεται λόγω της συνεχόμενης αύξησης του όγκου του αίματος και της αραίωσης των ερυθρών αιμοσφαιρίων και με την πρόοδο της εγκυμοσύνης γίνεται ολοένα και εντονότερη . Είναι επομένως σημαντικό να γνωρίζει ο ιατρός από ποιο επίπεδο αιματοκρίτη ξεκινάει η εγκυμοσύνη, προκειμένου να καθορίσει την απαραίτητη θεραπευτική αγωγή. Σημαντικός είναι επίσης και ο προσδιορισμός της ύπαρξης ή όχι ανοσίας της μητέρας έναντι νόσων, όπως είναι η τοξοπλάσμωση και η ερυθρά.

Σε αυτόν τον μήνα και συγκεκριμένα μετά από την 11 εβδ και 2 ημέρες έως 13 εβδ και 4 ημέρες της εγκυμοσύνης πραγματοποιείται το υπερηχογράφημα αυχενικής διαφάνειας( γνωστό ως Πρώτου επιπέδου), στο οποίο υπολογίζεται η πιθανότητα που έχει το κύημα για κάποιο από τις ακόλουθες χρωμοσωμικες ανωμαλίες :Τρισωμια 21 ( Σ.Down),τρισωμία 18, τρισωμία 13 (Σ.Εdwards), ενώ έλεγχεται αδρα η ανατομία του εμβρύου.

Μαζί με τον υπερηχογραφικό έλεγχο γίνεται και λήψη αίματος όπου τα αποτελεσματα δύο ορμονων της free β-χοριακή γοναδοτροπίνης και του PAPP-a συνιπολογίζονται μέσω ειδικού λογισμικού για την εξαγωγή πιο ωρίμων απότελεσματων για την πιθανότητα να έχει το έμβρυο χρωμοσωμικες ανωμαλίες.

4ος μήνας

Στον 4ο μήνα το έμβρυο έχει πλέον τα γνώριμα χαρακτηριστικά ενός ανθρώπου σε μικρογραφία. Το βάρος του είναι περίπου 300-400 γραμμάρια. Τα γεννητικά του όργανα έχουν διαμορφωθεί και προς το τέλος του 4ου μήνα δίνεται η δυνατότητα να γίνουν ορατά με το υπερηχογράφημα. Το νευρικό και το μυϊκό σύστημα του εμβρύου αναπτύσσονται ακόμα περισσότερο και οι κινήσεις που κάνει είναι περισσότερο έντονες, τις οποίες η μητέρα αρχίζει να καταλαβαίνει περίπου στην 18η εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Τα βλέφαρα του εμβρύου είναι κλειστά, ωστόσο μπορεί να αντιλαμβάνεται το φως. Με την ανάπτυξη του κεφαλιού τα μάτια αποκτούν μια περισσότερο κεντρική θέση στο πρόσωπο.

Τα συμπτώματα της ναυτίας και του εμετού έχουν μειωθεί αισθητά. Το δέρμα της εγκύου αποκτά μια ωραία υφή και εμφάνιση χάρη στην αυξημένη αιματική ροή που έχει, όπως εξάλλου και όλα τα όργανα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Το χλόασμα της εγκυμοσύνης ( το δέρμα σκουραίνει) αρχίζει να εμφανίζεται μετα την 16ή-17ή εβδομάδα κύησης .Εντόνη εμφανιση κάνει στη μέση γραμμή στην κοιλιά στα έξω γεννητικά όργανα. Οι αλλαγές αυτές είναι ορμονικής φύσεως και στις περισσότερες περιπτώσεις υποχωρούν μετά τον τοκετό.Οι κινήσεις του εμβρύου, ένα αίσθημα αγνωστο αλλά και υπέροχο για την γυναίκα γίνονται αντιληπτές από τη 18η εώς και την 20η εβδομάδα κύησης, Οι γυναίκες που έχουν κυοφορήσει στο παρελθόν αρχίζουν να καταλαβαίνουν τις κινήσεις του εμβρύου λίγο νωρίτερα από τις πρωτοτόκες διότι οι τελευταιες δεν μπορούν εύκολα να τις διακρίνουν από τις κινήσεις του εντέρου.

Τι εξετασεις γίνονται στον 4ο μήνα;

Στον 4ο μήνα γίνονται οι καθιερωμένες εξετάσεις, δηλαδή ο αιματοκρίτης για τον έλεγχο της αναιμίας, το σάκχαρο νηστείας και η γενική εξέταση ούρων για την ανίχνευση κάποιας διαταραχής των νεφρών ή ουρολοίμωξης.

Αν για κάποιο λόγο δεν έχει γίνει το υπερηχογραφήμα της Αυχενικής διαφανειας μπόρει να γίνει το Α τεστ ή τριπλό τεστ όπου περιλάμβανει το προσδιορισμό στο αίμα της μητέρας 3 ουσιών, της β-χοριακής γοναδοτροπίνης, της α-φετοπρωτεϊνης και της ελεύθερης οιστριόλης και πραγματοποιείται στον 4ο μήνα και ιδανικά μεταξύ της 16ης και 18ης εβδομάδας εγκυμοσύνης.

5ος μήνας

Οι αναλογίες του εμβρύου πλέον πλησιάζουν αρκετά αυτές του νεογέννητου. Το έμβρυο όταν είναι ξύπνιο αντιλαμβάνεται πολύ πιο εύκολα τους ήχους του περιβάλλοντος και κοιμάται αρκετές ώρες κάθε ημέρα (ακόμα και 18-20 ώρες) Τα βλέφαρα αρχίζουν να ανοίγουν οι κινήσεις του είναι περισσότερες και γίνονται αισθητές από την μητέρα. Στο δέρμα του αρχίζει να εμφανίζεται το σμήγμα, που τοπροστατεύειαπό την πολύμηνη παραμονή του στο αμνιακό υγρό.

Η μήτρα φθάνει σε ύψος μέχρι τον ομφαλό.Ιδανικό είναι η έγκυος να έχει πάρει 5 κιλά ένω περίπου το βάρος της από έδω και πέρα θα αυξάνεται περίπουμισό κιλό την εβδομάδα.Η αναιμία ελέγχεται μαζί με μια γενικη αίματος ,ενώ η γενικη ούρων ,η ουρια αίματος και το σάκχαρο πρέπει απάρραιτητα να γίνουν . Αν ο αιματοκρίτης έχει αρχίσει και πέφτεί επικυνδινα θα χορηγήσουμε και δευτερο σκεύασμα σιδηρου, αν και πρέπει να έχουμε υπόψιν μαςότι η αύξηση του όγκουτου αίματος της μητέρας είναι η κύρια αίτια της πτωσης του αιματοκρίτη.

Από τον 5ο μήνα πολλές γυναίκες παρουσιάζουν επώδυνες κράμπες στα κάτω άκρα, που οφείλονται σε σταδιακή αύξηση του βάρους. Η κράμπα αντιμετωπίζεται με διάταση της μυϊκής ομάδας που παρουσιάζει επώδυνη μυϊκή σύσπαση ενώ σημαντικη βοήθειαδίνουν τα συμπληρώματα διατροφής με μαγνήσιο.

Το υπερηχογράφημα β’ επιπέδου είναι μια αναλυτική καταγραφή με τον υπερηχοτομογράφο όλων των συστημάτων και των ανατομικών σχέσεων του σώματος του εμβρύου, με στόχο την πρώιμη ανίχνευση ανωμαλιών στη διάπλασή του καθώς και τη θέση του πλακούντα, την ποιότητα του πλακούντα, την ανάπτυξη του εμβρύου και την ροή αίματος στον πλακούντα.

Ο 5ος μήνας δίνει τη δυνατότητα αφενός ευκρινούς καταγραφής των ανωμαλιών λόγω του μεγέθους του εμβρύου, και αφετέρου λόγω της ανωριμότητας της εγκυμοσύνης, δίνει την ευχέρεια διακοπής αυτής σε περίπτωση που βρεθούν σημαντικές ανωμαλίες.Στο υπερηχογράφημαβ’ επιπέδου μπορεί να γίνει ηανίχνευση ανωμαλιών στη διάπλαση του εμβρύου υπάρχουν ανωμαλίες στην διάπλαση που ανιχνεύονται σε ποσοστό άνω του 90% (πχ ανεγκεφαλία, δισχιδής ράχη) και ανωμαλίες που δύσκολα ανευρίσκονται (πχ μεγάλες καρδιακές ανωμαλίες). Ωστόσο με τα σημερινά δεδομένα το υπερηχογράφημα β’ επιπέδου είναι το πιο χρήσιμο διαθέσιμο εργαλείο για την παρακολούθηση της εγκυμοσύνης.

6ος μήνας

Το έμβρυο έχει τις αναλογίες του νεογέννητου, ωστόσο ακόμα δεν έχει συσσωρεύσει λίπος κάτω από το δέρμα του και έτσι έχει ένα μακρόστενο σχήμα.Φυσικα του λείπει το απαρραιτητο συσσωρευμένο λιπος το οποίο καισυσσωρεύεται υποδόριοςμέχρι και τον 9ο μήνα θα δώσει στο νεογέννητο τη γνώριμη μορφή. Το λίπος αυτό ονομάζεται και φαιό υποδόριο λίπος και συμβάλλει στη θερμορύθμιση του νεογνού μετά τον τοκετό.Με την περαιτέρω ωρίμανση του νευρικού και του μυϊκού συστήματος, το έμβρυο έχει την ικανότητα να εκτελεί περισσότερο πολύπλοκες κινήσεις, όπως να θηλάζει το δάχτυλό του. Είναι συχνό το φαινόμενο το έμβρυο να εμφανίζει λόξυγκα σε αυτό το στάδιο, κάτι που πολλές μητέρες αναφέρουν ως διασκεδαστικό.

Το ύψος της μήτραςξεπερνάει τον ομφαλό και η διάταση της κοιλιάς της εγκύου γίνεται αρκετά έκδηλη. Η διάταση αυτή προκαλεί σε μερικές γυναίκες παρουσιάζουν κνησμό (φαγούρα) στην κοιλιά. Αυτό επιτείνεται όταν το δέρμα είναι ξηρό. Ένας τρόπος για να βελτιωθούν τα συμπτώματα είναι η ενυδάτωση του δέρματος της κοιλιάς με ειδικά γαλακτώματα και η αποφυγή συνθετικών ρούχων.

Από τον 6ο μήνα στις περισσότερες εγκύους εμφανίζονται ραγάδες στο δέρμα ως συνέπεια της γρήγορης διάτασης του δέρματος, αλλά και της επίδρασης που έχουν οι ορμόνες της εγκυμοσύνης στη βιοσύνθεση του κολλαγόνου του δέρματος. Ενυδατικά γαλακτώματα και κρέμες με βιταμίνη Ε μπορεί να βοηθήσουν, ωστόσο όχι με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας.

Λόγω της διάτασης της κοιλιάς και της μετατόπισης του κέντρου βάρους προς τα εμπρός, στις περισσότερες εγκύους εμφανίζεται οσφυαλγία. Για να αντιμετωπίζεται το σύμπτωμα συνιστάται η έγκυος να αναπαύεται συχνά, να χρησιμοποιεί βοηθητικά μαξιλάρια όταν ξαπλώνει και να κάνει θερμά ντούς. Σε μερικές περιπτώσεις συνιστάται ήπιο μασάζ από εκπαιδευμένο ειδικό.

Οι εξετασεις που γίνονται περιλάμβανουν την γενική αίματος την γενική ούρων , την ουρια και την καμπύλη σακχαρου η οποι μπορει να είναι είτε 3 ωρη με 100 γρ γλυκόζης (σε μορφή σιροπιού ) είτε 2 ωρη με 75 γρ γλυκόζης (σε μορφή σιροπιού ).Η δοκιμασία αυτή έχει την έννοια ενός μαζικού ελέγχου (screening) για την ανίχνευση εκείνων των γυναικών που παρουσιάζουν διαταραχές στον μεταβολισμό της γλυκόζης.

Αν η δοκιμασία αυτή προκύψει παθολογική, ή αν υπάρχει ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη στην οικογένεια τότε πραγματοποιείται η καμπύλη ανοχής της γλυκόζης.Αναλόγως του αποτελέσματος η γυναίκα υποβάλλεται ή όχι σε πρόγραμμα στενής παρακολούθησης του σακχάρου αίματος, που μπορεί να φθάσει μέχρι και την χορήγηση εξωγενώς

7ος μήνας

Στον 7ο μήνα το έμβρυο αυξάνεται σημαντικά σε μέγεθος και με το που μπαίνει στον 8ο μήνα το βάρος του ξεπερνάει το 1.5 κιλό. Η ανάγκη του εμβρύου σε θρεπτικά συστατικά σίδηρο και ασβέστιο αυξάνεται ,ενώ έχει ήδη μαλλιά και νύχια στ δάχτυλά του Το λίπος κάτω από το δέρμα συνεχίζει να αυξάνεται και το έμβρυο αποκτά μια περισσότερο γεμάτη μορφή.

Το μέγεθός της κοιλιας αυξάνεται αρκετά .Η πίεση του στομάχου από την αναπτυσσόμενη μήτρα σε συνδυασμό με την επίδραση των ορμονών της εγκυμοσύνης προκαλεί έντονη δυσπεψία. Πολλές γυναίκες παρουσιάζουν οπισθοστερνικό καύσο (καούρα) μετά από ένα μέτριο γεύμα, λόγω της καθυστερημένης κένωσης του στομάχου. Ένας τρόπος αντιμετώπισης είναι η κατανάλωση μικρών γευμάτων σε περισσότερες φορές μέσα στην ημέρα.

Η δυσκοιλιότητα γενικώς ταλαιπωρεί την έγκυο, λόγω της αύξησης της προγεστερόνης και είναι έκδηλη από τους πρώτους μήνες. Στο τρίτο τρίμηνο η δυσκοιλιότητα γίνεται περισσότερο έκδηλη, διότι η αναπτυσσόμενη μήτρα πιέζει το έντερο και δυσχεραίνει την κινητικότητά του.Αλλό ένα πρόβλήμα που αντιμετωπίζει η έγκυος είναι οι αιμορροΐδες οι οποίες επιδεινώνονται στο τρίτο τρίμηνο της κύησης λόγω της αύξησης της πίεσης του φλεβικού δικτύου μέσα στην ελάσσονα πύελο, από την μήτρα αλλά και λόγω της δυσκοιλιότητας .. Συνιστάται να αποφεύγεται πολύωρη ορθοστασία, ή η παραμονή σε καθιστή θέση. Αν υπάρχει κνησμός (φαγούρα) ή πόνος θα πρέπει να ενημερώνεται ο γυναικολόγος για την αντιμετώπιση και την πιθανή χορήγηση κάποιου τοπικού σκευάσματος.

Από τον 7ο μήνα και μέχρι το τέλος της εγκυμοσύνης η έγκυος αισθάνεται αίσθημα λιποθυμίας όταν ξαπλώνει σε ύπτια θέση. Αυτό οφείλεται στην πίεση που ασκεί η μήτρα στην κάτω κοίλη φλέβα, με αποτέλεσμα να μειώνεται η επαναφορά του αίματος στην καρδιά. Η έγκυος θα πρέπει να ξαπλώνει όχι σε ύπτια αλλά στο αριστερό πλάγιο του σώματός της για να μην βιώνει αυτό το σύμπτωμα. Επιπλέον όταν σηκώνεται από το κρεβάτι αυτό θα πρέπει να γίνεται αργά, προκειμένου να δίνεται χρόνος για την ανακατανομή του φλεβικού αίματος και την αποφυγή της υπότασης που μπορεί να προκαλέσει λιποθυμικό επεισόδιο.

Σε τι εξετάσεις θα πρέπει να υποβληθώ στον 7ο μήνα;

Επαναλάμβανόνται οι εξετάσεις που γίνονται κάθε μήνα (γενική αιματός, γενική ούρων, ουρία αίματος και γλυκόζη αίματος).

8ος μήνας

Το έμβρυο αυξάνει το βάρος του και φτάνει περί τα 2800g προς το τέλος του 8ου μήνα. Το δέρμα του εμβρύου γίνεται ολοένα και λιγότερο ερυθρωπό και ολοένα και λιγότερο ζαρωμένο, αφού συνεχίζεται η εναπόθεση λίπους. Το αναπνευστικό σύστημα του εμβρύου γίνεται περισσότερο ώριμο με αποτέλεσμα ακόμα και αν προκληθεί πρόωρος τοκετός το μεγαλύτερο ποσοστό των νεογνών να μπορεί να επιβιώσει αλλα΄όχι χωρις βοήθεια (Θερμοκοιτίδα και οξυγόνο).

Οι κινήσεις που μπορεί να κάνει τώρα το έμβρυο είναι πιο συχνές αλλα περιορισμένες σε εύρος λόγω του μικρότερου διαθέσιμου χώρου που έχει μέσα στην μήτρα. Το σμήγμα, που έχει αναπτυχθεί γύρω από το έμβρυο σταδιακά αποπίπτει και καταπίνεται από αυτό .Με τη κατάποση οι εκκρίσεις αυτές συσσωρεύονται στο γαστρεντερικό σύστημα του εμβρύου και αποβάλλονται με τις πρώτες κενώσεις του νεογνού. Το υλικό που αποβάλλεται με τις κενώσεις ονομάζεται μηκώνιο.

Η πίεση από την μήτρα προς τα γειτονικά της όργανα προκαλεί έντονα δυσπεπτικά ενοχλήματα, καούρες, δυσκολία στην ανάσα και συχνουρία. Η έγκυος μπορεί να αισθάνεται περισσότερο κούραση και καταβολή, λόγω της όλης ταλαιπωρίας, στην οποία συμβάλλει η αναιμία που πολύ συχνά αναπτύσσεται στην εγκυμοσύνη αλλά και της δυσκολίας που αντιμετωπίζει στον ύπνο. Πολλές έγκυες περιγράφουν χαρακτηριστικά ότι δυσκολεύονται να βρουν μια θέση που να τις ξεκουράζει στο κρεβάτι, λόγω των μυοσκελετικών ενοχλήσεων και της δυσκολίας στην αναπνοή. Είναι χρήσιμο να αποφεύγεται η εντελώς ύπτια θέση.

Η κατάκλιση σε πλάγια θέση και η τοποθέτηση ενός μαξιλαριού ανάμεσα στα πόδια μπορούν να βοηθήσουν. Επιπλέον δεν θα πρέπει η γυναίκα να επανέρχεται απότομα σε όρθια θέση, διότι είναι συχνά τα επεισόδια ορθοστατικής υπότασης και λιποθυμίας.Στην ηλίκια αυτή της κύησης εμφανίζονται και οι πρώτες συστολές της μήτρας.Η μήτρα έχει την ιδιότητα να συστέλλεται, δηλαδή να κάνει συσπάσεις που σκοπό έχουν την έξοδο του περιεχομένου της. Αυτού του είδους η δραστηριότητα κορυφώνεται στον φυσιολογικό τοκετό όπου με ρυθμικές συστολές προκαλείται αρχικά διαστολή του τραχήλου και στη συνέχεια προς τα κάτω προώθηση του εμβρύου και τελικά ο τοκετός του νεογνού.Από το τέλος του 7ου μήνα αρχίζουν οι συστολές αυτές να γίνονται πιο συχνές ώστε να πρότοιμάσουν το έδφος για τον επέρχόμενο τοκετο στο τέλος του 9ου μήνα.

Οι συστολές του 8ου μήνα είναι ακονίνιστες και όχι πολύ δυνατές .Ονομάζονται Braxton-Hicks και δεν θα πρέπει να γίνονται ρυθμικές και έντονες γιατι μπορει να προκαλέσουν πρόωρο τοκετό. Αν η έγκυος αισθάνεται ρυθμικές συστολές (πχ κάθε 15λεπτο) πριν το 9ο μήνα θα πρέπει να αναζητήσει ιατρική βοήθεια για να αντιμετωπιστεί ένας ενδεχόμενος πρόωρος τοκετός.

Στον 8ο μήνα καλό θα ήταν να ξεκινήσει η επίτοκος και τα μαθήματα ανώδινου τοκετού που είναι σημαντικά τόσο για την προετοιμασια της για τον επικειμένο τοκετό όσο και για την ψυχολογική της ηρεμία.Σημαντικο ρόλο για το θηλασμό παίζει και η προετοιμασια της θηλής.

9ος μήνας

Το έμβρυο συνεχίζει να αυξάνει το βάρος του σε όλη τη διάρκεια του 9ου μήνα. Έχει καταλάβει πλέον όλη την κοιλότητα της μήτρας. Η θέση του είναι συνήθως (περισσότερο από 95%) με το κεφάλι γυρισμένο προς τα κάτω. Πλέον, το αναπνευστικό σύστημα του εμβρύου θεωρείται αρκετά ώριμο ώστε ο τοκετός να μπορεί να εξελιχθεί ανά πάσα στιγμή μέσα στον 9ο μήνα.

Στο 90% των περιπτώσεων η γυναίκα γεννάει σε ημερομηνία που είναι πολύ κοντά στην πιθανή ημερομηνία τοκετού. Οποτεδήποτε όμως μέσα στον 9ο μήνα ο τοκετός θεωρείται ότι μπορεί να εξελιχθεί με ασφάλεια για το έμβρυο. Στις περισσότερες περιπτώσεις η γυναίκα αντιλαμβάνεται συστολές της μήτρας που αρχικά είναι ανώδυνες και αραιές και στη συνέχεια γίνονται περισσότερο συχνές αλλά και επώδυνες. Οι ρυθμικές συστολές της μήτρας προκαλούν σταδιακά τη διαστολή του τραχηλικού στομίου (το άνοιγμα της μήτρας προς τα κάτω) και σπρώχνουν σταδιακά το έμβρυο προς τα κάτω.

Η σταδιακή διαστολή του τραχήλου προκαλεί την έξοδο από τον κόλπο βλέννης και μικρής ποσότητας αίματος, συμπτώματα τα οποία γίνονται αντιληπτά από τη γυναίκα και τα οποία θα πρέπει να την κινητοποιούν ώστε να επικοινωνήσει με τον ιατρό ή τη μαία της. Σε κάποια χρονική στιγμή οι υμένες που περιβάλλουν το έμβρυο και περιέχουν το αμνιακό υγρό υφίστανται ρήξη αν και αυτό δεν είναι απαρραίτητο για να ξεκινησει ο τοκέτος , όπως δεν είναι και απαρραίτητο να το πάθει η έγκυος μετα την έναρξη του. Η ρήξη των υμένων (“σπάνε τα νερά”) έχει ως αποτέλεσμα μια ποσότητα υγρού εξέρχεται απότομα από τον κόλπο το οποίο φυσιολογικά είναι αχρωμο ,αοσμο και αρκετό.

Σε ένα 10% των περιπτώσεων η ρήξη των υμένων προηγείται της έναρξης των συστολών της μήτρας. Αυτό σημαίνει ότι η έγκυος σε ανύποπτό χρόνο (μέσα στον 9ο μήνα) νιώθει ότι ρέει υγρό από τον κόλπο και βρέχεται (“σπάνε τα νερά”). Σε αυτές τις περιπτώσεις η μήτρα δεν ενεργοποιείται αμέσως και συνήθως περνάει ένα χρονικό διάστημα για να ξεκινήσουν οι συστολές που θα οδηγήσουν τελικά στον τοκετό. Το χρονικό αυτό διάστημα ποικίλλει, αλλα το 90% των γυναικών τελικά ξεκινούν συστολές τοκετού μέσα στο 2ο 24ωρο. Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να χρειαστεί επιτάχυνση της ενεργοποίησης της μήτρας με ιατρική παρέμβαση μέσω της χρήσης ενδοφλέβιας ωκυτοκίνης.

Η διάρκεια του τοκετού ποικιλει από 8-20 ώρες με μέσο όρο 15 ώρες.Το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα αφορά στην διαστολή του τραχήλου κατά την οποία η μήτρα μέσω των ρυθμικών συστολών της, ανοίγει σταδιακά στο κατώτερο μέρος της (τράχηλος), προκειμένου να δημιουργηθεί μια δίοδος δια μέσω της οποίας θα περάσει το νεογνό. Ο τοκετός στις πρωτότοκες διαρκεί πολύ περισσότερο από ότι στις δευτερότοκες ή πολύτοκες γυναίκες.

Ο φυσιολογικός τοκετός παρουσιάζει 3 στάδια:

1. Διαστολή του τραχήλου: Αρχικά οι ρυθμικές συστολές της μήτρας προκαλούν τη σταδιακή διαστολή του τραχήλου της μήτρας κάτι που συνήθως διαρκεί αρκετές ώρες. Η ένταση και η συχνότητα των συστολών δεν είναι η ίδια συνεχώς. Αρχικά η ένταση των συστολών είναι χαμηλή, όπως επίσης και ο πόνος που αισθάνεται η γυναίκα. Η συχνότητα των συστολών είναι επίσης μικρή (περίπου 1 συστολή κάθε 5 με 7 λεπτά). Αυτό μπορεί να διαρκέσει περίπου 12 με 14 ώρες. Σταδιακά οι συστολές της μήτρας γίνονται ολοένα και συχνότερες και περισσότερο έντονες, ενώ αυτό έχει αποτέλεσμα την ταχύτερη διαστολή του τραχήλου.

Τελικά το 1ο στάδιο ολοκληρώνεται με την πλήρη διαστολή του τραχήλου της μήτρας και τη σταδιακή μετάβαση στο 2ο στάδιο που περιλαμβάνει την κάθοδο του εμβρύου.

2. Κάθοδος του εμβρύου: Το έμβρυο σε κάθε συστολή της μήτρας κατεβαίνει ολοένα και περισσότερο δια μέσω του τραχήλου της μήτρας. Η κάθοδος του εμβρύου μέσα στον κόλπο προκαλεί στην έγκυο έντονο αίσθημα εξώθησης. Η γυναίκα σε κάθε συστολή της μήτρας, δηλαδή σε κάθε πόνο (που τώρα εμφανίζεται κάθε 1 με 2 λεπτά) παρουσιάζει έντονη επιθυμία να σφιχτεί και να γεννήσει τελικά το έμβρυο. Το κεφαλάκι του εμβρύου καταλήγει τελικά στο άνοιγμα των χειλέων του αιδοίου. Με 1-2 εξωθήσεις της μητέρας κάτω από τις οδηγίες του ιατρού ή της μαίας γεννιέται το αρχικά το κεφάλι. Σε αυτήν την φάση μπορεί να χρειαστεί να πραγματοποιηθεί από τον ιατρό ή τη μαία περινεοτομή, κόβεται δηλαδή το δέρμα και οι υποκείμενοι ιστοί στο κατώτερο μέρος των χειλέων του αιδοίου. Στη συνέχεια θα γεννηθούν οι ώμοι του εμβρύου και τελικά όλο το νεογνό. Ο ιατρός ή η μαία θα απολινώσει και θα κόψει τον ομφάλιο λώρο και το νεογνό θα τοποθετηθεί σε ειδικό χώρο για την φροντίδα του.

3. έξοδος του πλακούντα: Λίγο μετά τον τοκετό του νεογνού η μήτρα πραγματοποιεί νέες συστολές, με αποτέλεσμα την έξοδο του πλακούντα και των διαφόρων υμένων που περιβάλλουν το έμβρυο όταν αυτό βρίσκεται μέσα στη μήτρα.

Όταν ολοκληρωθεί ο τοκετός, ο ιατρός θα ελέγξει την μήτρα και θα αποκαταστήσει με ράμματα τυχόν βλάβες και ρήξεις που υπάρχουν στον τράχηλο της μήτρας, τον κόλπο και το περίνεο της γυναίκας.Πρέπει να αναφερθει ότι σε όλη τη διαρκεία του τοκετού μπορεί να γίνει επισκληρίδιο αναίσθησία για να βοηθηθει η εγκύος αλλά και για να ξεκουραστει από τις ωδίνες.